Help
ekonomi ya sebaka — Sesotho sa Leboa
Go ka iphediša, goba go godiša lehumo la bona la materiale, batho ba dira ditiro tša go ba le letseno, eupša go godiša lehumo la materiale wo ba nago le wona, batho ba dira ditiro tše di nago le letseno, eupša ditiro tše di direga sekgobeng. Batho ka bobona ba ka no se sepele bokgole bjo botelele go yo dira kgwebo, eupša dilo tša kgwebo (ditiro tša ekonomi) gantši di na le setho sa sebaka – goba bokgole – gomme dineteweke tša kgokagano di a akaretšwa ka mo go raraganego ditirong tše tša ekonomi. Bjalo ka ge ditiro tša ekonomi di direga sebakeng, di hlaloša diphethene tša sebaka (bona “kabo ya sebaka”, “tsenelelano ya sebaka” le “pono ya nako ya sebaka [goba sebaka nakong]”) gomme tše ke tše borathutafase ba ekonomi ba ithutago tšona. Ditiro tša ekonomi lefelong le tee leo le itšego ke, le ge go le bjalo, karolo ya neteweke ya ekonomi ye a kago akaretša mafelo a mantši Lefaseng. Kudukudu nakong ya bjale, ge ditiro tša ekonomi e le tša lefase ka bophara ka mo go feletšego gomme dikhamphani tša go ba gona dinageng tše ntši (di-MNC) di laola tiro ya ekonomi Lefaseng, sebaka ke le lengwe la makala a ditiro ka moka tša ekonomi. Mohlala wo bonolo mo gongwe o ka hlaloša. Molemi yo a lemago dikhabetšhe dinagamagaeng tša profense ya Limpopo, o hloka diphaephe tša plastiki tše mmalwa go nošetša dimela tša gagwe tša dikhabetšhe. O šomiša sellathekeng sa gagwe (se se akanyeditšwego kua USA, eupša sa dirwa Korea) gomme a letšetša mogala (ka go šomiša neteweke ya dillathekeng ye e lego kua Johannesburg) lebenkele la kgauswi toropong ya kgauswi gomme a otara diphaephe tše a di hlokago. Monglebenkele o šomiša mogala wa gagwe wa ka ntlong gomme a ikgokaganya le senthara ya megala ya khamphani ya boditšhabatšhaba ya tšweletšo gomme a bolela le motho kua Australia go humana tshedimošo mabapi le go ba gona ga di phaephe le go tlišwa ga tšona, le ge e le gore diphaphe gabotsebotse di tšweletšwa kua Benoni, Afrika Borwa. Goba, monglebenkele a ka šomiša e-meile go humana tshedimošo. Molemi o šomiša koloi ya gagwe (ye e dirilwego kua Japan, eupša ya kopanywa polanteng kua Kapa Bohlabela) go ya toropong go yo tšea diphaephe. Ge puno ya dikhabetšhe e fihlile, batho ba Zimbabwe go tšwa tulong ya kgauswi ya bafaladi ba ya polaseng ya gagwe go yo ripa dikhabetšhe. Rakontraka (yo a šomišago lori ye kgolo ye e dirilwego kua India) o rwala dikhabetšhe go di iša mmarakeng wa Tshwane moo barekiši (bona “ditlabakelo tša kgwebo”) ba di rekago le go di rekišetša bareki mabenkeleng a mantši go ralala le Tshwane. Naa o ka nagana ka fao mmepe wa tsenelelano le kabo ya sebaka wa tiro ye ye bonolo kudu ya ekonomi o raraganego ka gona? Le ge ekonomi ya selete ya Profense ya Limpopo e le ya temo, e kgokagantšwe go neteweke ye e tšwelago pele go raragana ya bokgole bja lefase ka moka.
