Help
phepompe — Sesotho sa Leboa
Boemo bja nako ye telele ge batho ba sa je dibolumo (dikelo) tše di lekanego tša difepammele ka moka tša go fapanafapana tšeo mmele wo o phetšego gabotse o di hlokago. Go bohlokwa kudu baneng ba ba nnyane ka ge ba hloka difepammele tša go fapanafapana gore ba be le mmele wo o tlwaelegilego gape le bokgoni bja kgopolo bja go tlwaelega. Go se swane le go se je dijo (go hloka dijo) e lego boemo bjo bo hwetšagalago dinageng tše di hlabologago, phepompe e direga bobedi go dinaga tše di hlabologilego le tše di sa hlabologago (bona “tlhabollo” le “dinaga tše di sa hlabologago”). Dinageng tše di sa hlabologago methopo ye e lego gona ya setšo ya go fapanafapana ya dijo tša nyutrišene ye e abjago ke tlhago ga e sa le gona ka lebaka la go ba gona ga setšhaba se se ntši sa batho. Gomme, batho ba ja dijo tše di tletšego phepo tše di thibetšwego tše gantši di nago le dilo tše ntši tša khapohaedreiti bjalo ka raese, mafela, matapola, dipotata, khasava (yamo) goba korong. Go bokgale bjo bo nyakilego bo lebalwa, badimo ba batho ba ba ka ba ba jele kudu mehuta ya go fapanafapana ya dijo gomme ba bile le maemo a godimo a nyutrišene go feta bana ba bona matšatšing a lehono. Matšatšing a lehono, ditlhokego tša proteine di bontšha dijo tše di tletšego phepo tša dibilione tša batho mafaseng ao a sa hlabologago. Ka ntle ga phošo ya go golofala mmele ya baswa bao ba goletšego maemong a bjalo, di ka bontšha gape go golofala kgopolo. Batho ba ba ka ba ba sa itemogela tlala goba go bolawa ke tlala bjalo, eupša ba ka ba ba sa amogela diproteine, divithamini, diminerale ka moka le dilo tše dingwe tše bohlokwa tša dijo tše di tletšego phepo tše di lekalekanego. Ditlhokego tša nyutrišene tšeo di bilego gona mengwageng ya pejana ya bophelo, ka bomadimabe di ka se bušetšwe morago mengwageng ya botšofadi. Ka lehlakoreng le lengwe la dilo, re hwetša bana ba ba fepšago kudu ba bahumi, eupša ba sa fepšego gabotse, mafaseng a a hlabologilego. Bana ba gola ba eja dijo tša makhura, tša go nontšha (“dijo tša go hloka phepo” goba “ditheikaweyi”), tšeo di nyakilego di hloka divithamini le diminerale tša dijo tše di tletšego phepo. Dinageng tša go huma, tše di hlabologilego, dijo tša go tlwaelega tša batho ba bantši di tletše dikhapohaetreiti le diproteine, eupša ga di na goba di tlase ka divithamini le diminerale. Mohlala wo mmotse wa se ke maitemogelo a naga ya China ao a tlišitšwego ke pholisi ya go belega ngwana wo tee. Ka 1979 China e tsebagaditše pholisi ye boima kudu ya gore banyalani ba bangwe le ba bangwe ba swanetše ke go ba le ngwana o tee fela. Ka ntle ga ditlamorago tše di fošagetšego tša pholisi ye ya go se akanywe gabotse (gabjale e se sa šomago), e dirile gore bana ba none kudu, selo se e sa kago ya ba semelo sa setšhaba sa China pele. Ge moloko wa go belega ngwana wo tee o tšwelela, ba be ba fepša kudu bjale ka ge tsepelelo ka moka le methopo di be di fiwa bona. Mola tlala e tšhošetša dibilione tša batho dinageng tše di sa hlabologago, go nona kudu go tšhošetša dimilione tša batho dinageng tše di hlabologilego. Go tšwa go pono ya botho le ya thutafase, dipalopalo tša bobedi tlala le go nona kudu di belaetša kudu, gomme dinaga moo bobedi bja dipharologantšho tše di atilego, di na le bothata bjo bogolo kudu. Afrika Borwa ke mohlala wo mmotse kudu wa dinaga tše bjalo.
