phetogo ya intasteri — Sesotho sa Leboa
Phetogo ye kgolo ya setšo moo go šoma ka diatla go tšeetšwego legato ke ditshepetšo tša metšhene. Go thomile kua England bogareng bja mengwaga ya bo1700 gomme ya phatlalala go ya (ka nako yeo) Northern Americas ka bo1800. Ka bo1850–1860 (ga bjale) United States of America (go sa šetšwe – gomme ka lebaka la – Ntwa ya Bana ba Thari ya Amerika), United Kingdom le dikarolo tša Bodikela bja Yuropa ka moka di ile tša tanywa mo go phetolelo ye e kgolo ya tšweletšo ya intasteri. Phetogo ya intasteri e fetotše lefase ka tsela ye go ka se fetošwego le ekosestemo ka moka ya lefase. E tlišitše bofelo bja mehla ya maphelelo a kgwebo a dinagamagaeng, a gateletšwego, a go ikema, a boiphedišo, a tšweletšo ya tlase le dithulusi tše di dirilwego ka matsogo (gabjale) dinageng tše di hlabologilego, le tšweletšo ya go ithekga go difuele tša fosili tšeo di ka se mpshafatšwego le dithoto tša go dirwa ka motšhene diekonoming tše kgolo tša dinaga tše di hlabologilego. Tikologo e fokotšegile kudu ka lebaka la tšhomišo ya malahla, oli le kese go sepetša metšhene difeketoring tše kgolo ditorotswaneng tša diintasteri kudukudu tšeo di gotšego ka pela go ba ditoropokgolo. Dinageng (gabjale) tše di hlabologilego, batho ba tlogile go tšwa dinagamagaeng go ya ditoropong go yo nyaka mošomo difeketoring. Se se fetotše kabo ya ditirelo ka ge bjale batho ba baswa ba dinaga ditoropong ba hloka ditirelo tša sedumedi, tša thuto le tša kalafo. Gomme – ka bomadimabe – ditaba tše di tshwenyago tša tikologo tša tšhilafalo ya moya, tšhilafalo ya meetse, taolo ya ditšhila, kago ya infrastraktšha, le tše dingwe tše dintši, di ile tša hlolwa. Go ka kgona go humana materiale wo o šomišwago wa intasteri ya tšweletšo, dilete tša dinagamagaeng di ile tša amega ka meepo ye e oketšegilego, infrastraktšha, dineteweke tša dikgokagano, kabo ya meetse go ya ditoropong, tšhilafalo ya intasteri methopong ya meetse le lefaufang, pula ya esiti, le tše dingwe tše dintši. Dinaga tše di hlabologago le tšona di ile tša amega bjale ka ge bontši bja materiale wo o šomišwago le bašomedi ba diintasteri ba tšerwe go tšwa (ka nako yela) dinageng tše di sa hlabologago.