Help
HDI, Tšhupane ya Tlhabollo ya Batho — Sesotho sa Leboa
Sedirišwa sa dipalopalo se se šomišwago ke United Nations (UN) go ela boemo bja maphelo a batho a setšhaba goba sehlopa se se rilego sa batho lefelong la sekgoba leo le laeditšwego goba hlalošitšwego, bjalo ka toropo, selete, naga (eupša e se gantši kontinente ka moka ka ntle le Australia yeo e lego naga gape le kontinente). Tšhupane ye e re dumelela go bala palo e tee goba ntlha (magareng ga 0 le 1) go ka hlaloša khwaliti ya bophelo bja setšhaba goba sehlopha sa batho (go e na le bophelo bja bona bjo bo tlwaelegilego). Dika tša go fapanafapana tša batho le setšhaba, goba dipharologantšho, goba ditlhaloši tša go ela di ka šomišwa go hlaloša boemo bja maphelo a setšhaba. Tšhupane ya UN e šomiša ditlhaloši tša go fapanafapana, go akaretša phetogo ya setšo, go phela gabotse go tša leago, gape le kriteria ya ekonomi. Dika tše bjalo ka nako ya go phela, bokgoni bja go bala le go ngwala, dipalopalo tša go hwa ga masea, letseno la motho ka o tee ka o tee, palomoka ya ditšweletšo tša naga (GDP), ditokelo tša politiki, kemedi go tšeeng diphetho le pušo, tokologo ya go bolela, le tše dingwe tše ntši, di ka šomišwa go bala palo e tee, ye e bitšwago tšhupane ya tlhabollo ya batho (HDI). UN e, le ge go le bjalo, lekanyeditše go dilo tše tharo tše di fetogago tše di rilego go ka šomišwa go bala ntlha (HDI) ya naga ye nngwe le ye nngwe. Dilo tše tharo tše tša go fetoga ke: nako ya go phela ya magareng ge masea a belegwa, kelo ya go bala le go ngwala ya batho ba bagolo (e elwa bjalo ka palo ya mengwaga ya go tsena sekolo), le GDP ya motho ka o tee ka o tee (motho) ge di fetošetšwa go maatla a tekano a go reka a ditolara (PPP). Lenaneo la Tlhabollo la UN le bea nakong diphatlalatšo tša diHDI tša dinaga ka moka ngwaga ka ngwaga. Di-HDI tša UN tše di phatlalatšwago tša ngwaga ka ngwaga ga di akaretše kriteria efe goba efe ya dipolitiki bjalo ka tokologo ya batho le ditokelo tša botho.
