Help
yutrofikikeišene — Sesotho sa Leboa
Diphetogo tša khemikhale goba payolotši tša go dirwa ke batho ka meetseng a meetsemahlweka bjalo ka noka, letsha goba letamo. Meetse a yutrofiki a tšhilafetše kudu gomme a na le metswako ye mentši ya ditlhakantšhetšo tša go fapanafapana tša khemikhale, kudukudu ditlhakantšhetšo tša fosfate le naetreite. Dilo tše tša khemikhale ke dinyutriente tše di matlafatšago kgolo ya dimela tše di melago ka meetseng (mohlala matšobana a ka meetseng le bolele), gape le dimela tše dimelago lebopong la noka (mohlala mahlakanoka le pampuu) tše di melago mehlakeng le mabopong a meetsemahlweka. Bontši bja dimela tše ke dimela tše thata tša mophulatsela tše di phelago ka dinyutriente tša koketšo ka meetseng a yutrofiki ao a humilego ka dinyutriente. Kgolo e maatla ya dimela e fokotša moya wa go hlweka wa meetse. Gomme, dihlapi, matlapakgerere, dinonyana tša meetse, le dibopego tše dingwe tše ntši tša bophelo bja meetseng di tla thatafela ke go phela goba di tla hwa le go nyamalala go tšwa ekosestemong (bona “ekolotši”, “diekosestemo” le “mehlaka”). Ka lebaka leo, ekosestemo ka moka e ka fetošwa kudu goba go senywa ke yutrofikeišene. Ditiro tša tsošološo bjalo ka go sesa ka diketswana, go thelela meetseng le go thea dihlapi di tla ba boima go madiba a a tletšeng ka dimela tša meetse. Se se ka ba le khuetšo ye mpe ye kgolo kgonagolong ya boeti ya selete ka moka. Mathomo a ditšhilafatši a akaretša menontšha ye e šomišwago temong ya dibjalo tše di gogolelwago ka meetseng ke moela wa meetse, meetse a ditšhila tša intasteri ao a edišwago ka bodibeng goba go gongwe, le disestemo tše di fokolago tša kelelatšhila tše di bakago nwelelo ya ka boomo goba ye e sego ya ka boomo ya makaka (ditšhila) bodibeng bja kgauswi. Yutrofikeišene ke e nngwe ya mathata a tikologo a boima kudu le a go tura go ka e rarolla. Mohlala o mmotse wa yutrofikeišene o hwetšagala kua Letamong la Hartebees Poort kua Gauteng. Meetse ka letamong a na le metswako ye mentši ya naetreite le fosfate. Go befiša ditaba le go feta ke gore lebato la letamo gantši le manegilwe ke dihayasintse tše e sego tša setlogo tšeo ka phošo e sa lego tša gogolelwa ka letamong mengwaga e mentši ya go feta le go ntšifala ka lebaka la meetse a letamo a ditšhila ao a humilego ka dinyutriente. Le ge go na le maiteko a a tšwelago pele a go ka fediša dihayasintse, ka mokgwa wa mekgwa ya go fapanafapana, ga gona tsela e e atlegilego e e šetsego e hweditše ya go ka rarolla bothata go ya go ile.
