Help
boeti bja teko — Sesotho sa Leboa
Go etela lefelo ka maikemišetšo le boithaopo goba go tšea leeto le le akaretšago kelo ye e itšego ya kgobalo goba kotsi. Boemo bja kotsi bjoo moeti a ikemešeditšego go bo tšea, bo fapana go tloga fase go ya godimo. Go namela dithaba ke mohlala wo mobotse wa tlhabollo ya mohuta wo wa boeti. Palo ye nnyane ya batho ka dinako ka moka ba be ba namela dithaba ka gobane go be go ba fa tlhohlo. Go be go se na tlhoko ye bohlokwa ya gore ba namele dithaba, e be e no ba fela “go ba fao” se e bilego tlhohleletšo ye kgolo, gomme ge go be go le boima kudu go namela thaba, dikgoketšo e ba tše kgolo. Mo mengwageng, go bile le batho ba bantši bao ba namelago dithaba. Kgolo ya theknolotši e tšweleditše ditlabakelo tše kaone gomme manamelelo a boima a ka lekwa ka polokego ye kgolo. “Polokego” ye, ee, e bohlokwa, eupša ge se se bitšwago polokego se oketšega, go tuma ga tiro go ile gwa gola. Tlhohlo ye kgolo kudu, ka nnete, e bile go namela Thaba ya Everest. Maiteko a mathomo a maikemišetšo a go namela Everest, a feletše ka manyami a mahu a George Mallory le Andrew Irvine ka 1924. Eupša maiteko a go fihlelela ntlhora ya Everest a tšwetše pele gomme gwa latela mahu a mantši. Gateetee ge Sir Edmund Hillary le Sherpa Tenzing Norgay ba hloma folaga ntlhoreng ya Everest ka 1953 – gomme ba phela go anega kanegelo – go namela Everest e bile tlhohlo ye e ka se thibelwego go palo ye e oketšegago ya banamedi ba dithaba. Lebaka la gore palo ya bao ba lekilego go namela thaba mme ba hlokofala, e bile kgoketšo ye kgolo kudu. Intasteri ka moka ya boeti go thekga bao ba nyakago go namela e ile ya godišwa. Lehono ke intasteri ye kgolo gomme e bohlokwa kudu go diekonomi tša Tibet le Nepal kudukudu. Matšatšing a lehono batho bao ba ka se kego ba bitšwa “banamedi ba dithaba” goba “baatletiki”, eupša ba na le tšhelete ye e lekanego go lefela ditefelo tše kgolo go ka ba maloko a “leeto” la go hlahlwa le go šireletšwa, ba leka go namela thaba. Ba rwalwa kudu goba ga nnyane, go gogwa, go kgarametšwa le go okwa go fihla ntlhoreng ya Everest le go bowa ka dihlopha tše di patelwago gabotse tša bahlahli le BaShepa (batho ba setlogo ba BaHimalaya) le kabo ye e sa felego ya mapotlelo a moya wa go hlweka, eupša kotsi ya go ka hwa e sa le gona. Ge boemo bja boso bo ka fetoga semeetseng batho ba bantši thabeng ba ka hwa diiring tše mmalwa bjalo ka ge go diragetše ka Mosegamanye 1996 ge batho ba lesome ba hlokofala bošegong bjo tee. Gabotsebotse, dipalopalo tša mahu di godimo kudu. Le ge go le bjalo batho ba nyaka go namela thaba, gomme ba ikemišeditše go lefela tšhelete ye ntši go dira bjalo – gomme maemong a mantši letsogo goba leeto le le lahlegilego e ba boamaruri! Ka sehla sa go namela sa 2013 dikliente tša go lefela tše 580 di fihlile ntlhoreng ya thaba, eupša ba seswai – go akaretša BaShepa ba babedi – ba hlokofetše ka lebaka la go tlala ga batho manamelelong. Banamedi ba bangwe ba ile ba leta diiri tša go se fete tše tshela go namela Stepe sa Hillary se se lego boima, gomme gwa ba le “sephethephethe” megaleng ye e sa šuthego. Balaodi ba boeti ba Nepal bjale ba tšere sepheto sa go ka tsenelela le go tsenya magato a polokego go fokotša palo ya mahu. Llere le le sa šuthego le tla bewa Stepeng sa Hillary gomme megala ye mebedi ya go arogana ye e sa šuthego, o tee wa go namela le o tee wa “sephethephethe” wa go fologa. Motho a ka fetoša gabonolo dintlha historing ye e ngwetšwego godimo le go e diriša go sesišeng diketswana, kayaking, go sesiša seketswana, skubanwelela, skiing se se feteletšego, go sesa o nnoši go ralala le lefase, goba go namela dithaba mafelong a diphoofolo tša lešoka bjalo ka Lešoka la Bosetšhaba la Kruger (KNP). Go tuma mo go oketšegago ga boeti bja teko go šetše go tšweleditše intasteri ye kgolo. Mokgwa wo ga o akanyetše gore o tla fela neng, eupša ga bjale ditšhaba tša batho lefaseng ka bophara di iphediša ka baeti bao ba nyakago go tšea maeto a kotsi le go dira ditiro tše kotsi. (Bona “kgwebo ya tikologo”, “maatla a go rwala”, “boeti bjo bongwe” le “boikarabelo”.)
