Help
pula ya esiti — Sesotho sa Leboa
Meetse a pula gantši a na le esiti ye ntši go feta meetse a asekegileng, a go hlweka. Meetse a a sekegileng, a go hlweka a na le neterale pH ya 7,0, eupša meetse a pula gantši a na le pH ya tlase; pH ya palogare ya meetse a pula ke 5,6. Lebaka la gore meetse a pula a be le esiti ye ntši go feta meetse a go hlweka ke gobane meetse a pula a na le palo ye nnyane ya dikarolonyana tša tlhago tše di nwelelago gape le ditšhilafatši tše dingwe tša antropotšeniki (dirilwe ke motho) tše di šomago bjalo ka nyuklei ya kgahlo. Lefaufau ga le ke le hloka dilo tša tlhago bjalo ka lerole, muši, molora le pholene gomme tše di nwelela ka gare ga meetse a pula ge marothi a pula a sepela lefaufaung. Ka lebaka leo, meetse a pula ka moka a na le dibolumu tše nnyane tša khapone, salfa le metswako ya nitriose tšeo di fetošago meetse a pula go ba diesiti tša go fokola tša khapone ye e tswakilego, tša salfa le tša nitriki. Ditiro tša batho di tšweletša dibolumu tše ntši tša ditšhilafatši, bjalo ka khaponetaoksaete, salfataoksaete, nitrotšenetaoksaete le nitrotšeneoksaete go ya lafaufaung. Se se bitšwa tšhilafalo ya moya (bona “tšhilafalo ya moya”). Ditšhilafatši tše ka moka di ka nwelela ka gare ga monola lefaufaung goba marothing a pula, ka poelo ya gore pula ye e nago go tšwa lefaufaung le le tšhilafetšego kudu e na le esiti ye ntši go feta se pula e tlwaelegilego go ba sona. Pula ye e nago le go feta metswako ye e tlwaelegilego ya diesiti tše – kudukudu diesiti tša khapone le salfa – e ba “pula ya esiti”. Pula ya esiti e na le ditekanyetšo tša pH ya 5,2 go ya botlase bjo e ka bago 5,0 gomme ke motswako wa esiti ye ntši go feta meetse a pula a go tlwaelega. Dimela di a hwa ge di amogela pula ya esiti nako ye telele. Dimilione tša dihektare tša dithokgwa tša mosiprese, sepere, sepruse, mephaene le mopiši (mokheine) ka Leboa la Yuropa le Canada di hwile ka lebaka la pula ya esiti ye e bakwago ke tšhilafalo ya moya ya diintasteri ka Borwa bja dinaga tša Yuropa le USA. Go tšwa ponong ya thutafase, go bohlokwa gore tšhilafalo ya moya ye e bakilwego seleteng se se tee, e ka tliša pula ya esiti seleteng se sengwe ka gobane meboya e sepetša ditšhilafatši. Ka Bohlabela le Borwa-Bohlabela bja Nagadimo bja Afrika Borwa (kudukudu Mpumalanga le Limpopo) mathata a go fapanafapana a ka tswalanywa le pula ya esiti ye e bakwago ke tšhilafalo ya moya go tšwa ditišing tša maatla tša go tšhuma malahla ka Leboa la Nagadimo le intasteri ya peterole le khemikhale kua Sasolburg le Secunda. Mathata a tloga go malwetši a go hema baneng, go ya go goleng ka go nanya le go hwa ga dithokgwa tšwa mephaene, go ya go tšweletšo ye e fokotšegileng ya mobu (ka esiti ya mobu), eupša ga go na sebaki se se ka ganetšwago le poelo ya ditswalano tše di šetšego di kgonthišišitšwe.
