SEA, leano la tekolo ya tikologo — Sesotho sa Leboa

Go tshwenyega ka tikologo ke ye nngwe ya ditšhušumetšo tše bohlokwa tša go dira diphetho sekaleng sa boditšhabatšhaba, sa bosetšhaba le sa selegae lefaseng la rena la mehleng yeno (bona “dipolitiki tša go tlwaelega tše mabapi le tikologo”). Gomme, tikologo e swanetše go ela hloko go dipholisi ka moka le go ditlhabollo tša sekala se segolo, dithulaganyo le mananeo (di-PPP). (Ela hloko: Se hlakahlakantšhe khutšofatšo PPP ye e šomišwago go dipholisi, dithulaganyo le mananeo le PPP ge e šomišwa go ditirišano tša setšhaba le praebete. [Bona “ditirišano tša setšhaba le praebete”.]) Gabotsebotse, go tshwenyega ka tikologo go swanetše go be motheo wa di-PPP ka moka. Bjalo ka ge mabaka a ekonomi le setšo le leago a swanetše go elwa hloko tlhabollong ya dipholisi le mananeo, tikologo le yona e swanetše go elwa hloko. Se ke se se bitšwago “tsepelelo ya kgwebo go akaretša mabaka a leago le tikologo” gomme e ra gore pholisi ya tlhabollo e swanetše go babalelwa go ya ka ekonomi, ka setšo le leago, le tikologo, gomme lehono ke selo se bohlokwa se se ka se thibelwego go dithulaganyo ka moka tša tlhabollo le tumelelo ya semmušo go ka phethagatša dipholisi, dithulaganyo le mananeo. SEA e na le sekoupu se segolo gomme ga e šogane le dintlha tše bohlokwa tša protšeke efe goba efe ya tlhabollo (bjalo ka taolo ya ditšhila lefelong la bohwa la boditšhabatšhaba), eupša e hlokomela dikgahlego tša tikologo ge maano a bosetšhaba a ekonomi (bjalo ka leano la NEPAD ka Afrika Borwa) a akanyetšwa. SEA ke ya se se bitšwago “leloko la bobedi” la taolo ya tikologo gomme ga bjale ga se e fihlilele tirišo ya lefase ga ešita le dinageng tše di hlabologilego, mola e sa elwe hloko dinageng tše di hlabologago, go akaretšwa Afrika Borwa. Maano a ekonomi a bosetšhaba le a selete le dipholosi ka Afrika Borwa di swanetše go hlokomela mafelo a bohwa, gomme mafelo a bjalo a swanetše go ba setho sa motheo go mananeo ka moka a tlhabollo. Thulaganyo go leboa-bodikela bja Gauteng e swanetše go dirwa go dikologa lefelo la bohwa la lefase la Motheo wa Tlhabologo, gomme maano a tlhabollo le mananeo karolong ya leboa la Limpopo a swanetše go rulaganywa go dikologa lefelo la bohwa la lefase la Mapungubwe. Ka nako ya go ngwala protšeke ye kgolo ya moepo e be e tšhošetša kgwekgwe ya lefelo la Mapungubwe, gomme ka gobane Afrika Borwa le ga bjale ga e na setšo sa SEA, tše dingwe tša ditiro tše tša moepo di dumeletšwe ka tlase ga molao wa NEMA (bona “taolo ya tikologo”) gomme ratikologo gape le di-NGO ba itemogela ntwa ye boima legatong la bohwa bja batho le tlhago ye e babalelwago seleteng. Ke boemo bja go makatša, ka gobane Afrika Borwa e bile yona naga ya mathomo lefaseng go akaretša matshwenyego a tikologo ka gare ga Molao wa 108, 1996 wa Molaotheo, nomoro ya, wo o hlalošago gore SEA e tla ba karolo ya motheo ya tlhabollo efe goba efe ya ekonomi. Mo gongwe taolo ya tikologo ga bjale mafelelong e gotše go ya boemong moo SEA e ka bago le tokelo. Moepo wa go tsoša dingangišano wa malahla leboa la Thaba ya Soutpansberg molapong wa Limpopo ga bjale e šetše e le tšhošetšo ye šoro go temo, tikologo ya Vhembe, ditšhaba tše di itšego tša setšo, palo ya mafelo a tlhago le mafelo a boikhutšo, le kabo ya meetse seleteng. Palo ya dikgoro tša mmušo, mekgatlo ya selegae ya pabalelo ya tikologo, mekgatlo ya setšhaba, dihlopha tša batho ba kgahlego, temo ye e rulagantšwego, ditšhaba tša setšo le khamphani ye tee ya moepo wa malahla di ngangišana wo šoro mabapi le ditokelo tša moepo le ditiro seleteng. Go bonala eke ke fela tekolo ye e feletšego ya leano la tikologo ye e tlago rarolla dingangišano tše gomme kgopelo ya semmušo ya tekolo ye bjalo e rometšwe. SEA ye e tla be e le ya mathomo go Afrika Borwa. Go a makatša gore SEA e ya šomišwa go rarolla taba ya meetlwa, go e na le gore e ka ba e dirilwe pele go ka neelwa ditokelo tša moepo gomme ka go realo ditiragalo ka moka tša go latela di ka ba di thibetšwe.

English     Afrikaans     isiZulu    

Back to main concept page

← Previous concept    Next concept →