Help
go šira — Sesotho sa Leboa
Tshepetšo ya go laetša ge eba kgato ye e šišintšwego goba protšeke ya tlhabollo e swanetše go neelwa go tekolo ya seabe sa tikologo (EIA) ye e feletšego. Tshepetšo ye e swanetše go laetša ge e ba diabe tše di ka bago gona tša protšeke ye e šišintšwego di ka ama tikologo kudu moo lego gore EIA ye e feletšego e tla swanelwa ke go dirwa go ka hwetša tumelelo ya go tšwela pele le protšeke ye e šišintšwego. Ela hloko gore ditšhišinyo ka moka di swanetše go širwa, eupša dikgato tše dingwe tše di šišintšwego goba diprotšeke ga di na kgonagalo ya seabe se sešoro kudu sa tikologo gore go ka dirwa EIA ye e feletšego. Go šira go fapana le go skoupa (bona “go skoupa”) ka gore go šira go ela hloko kgato ye e šišintšwego goba protšeke bjalo ka enthiti goba ka moka, mola go skoupa go ela hloko diabe tša selo se se kago amantšwa le kgato goba protšeke. Ga go bonolo ka dinako ka moka go tšea sephetho nakong ya kgato ya go sekrina, gomme ka sehlopha sa batho sa khuetšo ya tikologo goba palo ya mekgatlo ye e sego ya mmušo(NGO) ye e lego gona, ye e ikgafilego go tikologo tše di šeditšego le ge e ka ba phošwana, balaodi ba tsebo dinageng tše di hlabologilego ba a dikadika go ka dumelela kgato goba protšeke ntle le go nyaka EIA. Go thuša balaodi, go hlabolotšwe lelokelelo la tlhahlobo le bohlokwa. Ka Afrika Borwa, maneneo a mabedi a go šira a a šomišwa go šira: Lenaneo la Ditiro le Lenaneo la Ditikologo. Ditiro ka moka tše di ngwadilwego la mathomo, le protšeke efe goba efe tikologong ye e ngwadilwego go la bobedi, di swanetše go hlahlobja tshepetšong ye e feletšego ya EIA. Go dira phapošana ya mapolanka ya go rekiša lebebetšididi tseleng ye kgolo ka gare ga Lefelo la Bohwa la Lefase la Motheo wa Tlhabologo, ga go bonale go na le kotsi kudu, eupša ka gobane ke lefelo la bohwa la lefase, Lenaneo la Ditikologo le ka laetša gore EIA e swanetše go dirwa. Go aga lefelo la go lahla ditšhila tša nyuklea ka gare ga sethokgwa se segolo, se se tlogetšwego, go sa dulego motho, sa go oma gape go ka bonagala go sena kotsi kudu, eupša ka gobane go akaretša materiale wa dikhemikhale tša mpholo, Lenaneo la Ditiro le ka nyaka gore go dirwe EIA ye e feletšego. Ntle le mananeo a a bohlokwa, molao wo bohlokwa wo o šomišwago dinageng ka moka tše di hlabologilego o re: “Ge o belaela, dira EIA”. Dinageng tše di hlabologago, go šira ke mo go nyefilego, eupša seo ga se nyakege bjale ka ge lefelo la go lahla ditšhila tša nyuklea le le boletšwego le ka ba ka gare ga bodulo bja setšhaba sa bahudugi goba lefelo la sephiri le le kgethegilego. Tšhišinyo ya go ka aga feketori ya dithunyi ka gare ga toropo, ga e nyake lenaneo lefe goba lefe go ka le iša legorong la “ga go iwe”.
