phišo ya lefase — Sesotho sa Leboa

Koketšo ya kakaretšo ya dithempheretšha tša lefase dinakong tše e ka bago masomesome a mengwaga tšeo go dumelwago gore di hlolwa ke maemo ao a bitšwago “dikese tše di kgonago go swara phišo lafaufaung” (bjalo ka CO2, CO le metheine [CH4]) tšeo di ntšhetšwago lefaufaung ka ditiro tša batho. Dikese tše di “thea” phišo ya mahlasedi a maphoto a matelele go tšwa Lefaseng go ya lefaufaung gomme sestemo ya Lefase-lefaufau e swara phišo ye ntši ya maatla a phišo go feta ka mo e ka dirago ge dikese tša ntlotšhireletšo ya dimela di be di se gona. Teori e šišinya gore klimate ya lefase e fetoga ka lebelo le legolo le le sa tlwaelegago gomme maemo a go ruthela a klimate ga bjale ke a maatla Lefaseng ka bophara go feta ka mo a bego a le ka gona mengwaga ye lekgolo ya go feta. Se ga se re gore thempheretšha ya lefaufau ya letšatši ka letšatši Lefaseng ka bophara e bonagala e le godimo go feta ka mo e bego e le ka gona mengwaga ye 50 go ya go 100 ya go feta, gomme go aba se ke mošomo wo mogolo gomme bjale ka ge go na le marega a a tonyago ka mo go sa tlwaelegago go ganetša teori (mohlala ke marega a go tonya a go ikgetha a 2010–2011 le 2012–2013 kua Europe le North America). Le ge go le bjalo, dithempheretšha tša magareng mengwageng ye 30 ya go feta goba go feta moo di bonagala godimo go feta mengwaga ye 100 ya go feta. Phišo ye ya go nanya ya klimate e solwa kudu go ditiro tša antropotšeniki (ditiro tša batho) bjalo ka go ntšhetša ditlhakantšhetšo tša khapone ye ntši tša dikelo tše kgolo lefaufaung (bona “tšhilafalo ya moya”), eupša go aba dikakanyo tše go boima kudu gomme batho ba bantši ga ba kgolwe. Klimate ya lefase e fetoga ntle le pelaelo, eupša seo ke tshepetšo ye e tlwaelegilego yeo e bego e direga leboelela (gabotsebotse ka go sa feleng) go diketekete tša mengwaga ya go feta. Gabotsebotse, tlhamo ya lefaufau la Lefase e be e fetoga leboelela go tloga mola lefase le hlolwago mengwaga ye e ka bago dimilione tše 4 500 ya go feta. Boemo bja bjale bja phišo gantši bo bewa go ditiro tša batho tše di bakago tšhilafalo ya lefaufau ka lebaka la tšhumo ya makhura a difosili, eupša borathutamahlale ba go hlomphega ba bantši ba dumela gore ditiro tša batho di na le seabe sa go se šetše se se nnyane ge go bapetšwa le se tlhago ka boyona e se dirago. Dipalopalo ka go sa ganetšego di laetša gore motswako wa CO2 (khaponetaoksaete) lefaufaung o oketšegile mo e ka bago 15% go tloga ka 1890 gomme thempheretšha ya Lefase e oketšegile ka 0,5˚C nakong ya ngwagakgolo wa masomepedi, eupša sebakwa se ka se kgonthišišwe. Ka lebaka la ditlhabollo tša intasteri, dibolumo tše kgolo tša dikese tše di kgonago go swara phišo lefaufaung di ntšheditšwe lefaufang go tloga ka bo1850. Potšišo ke ge eba se se bakile dithempheretšha tša godimo tšeo ga bjalo di gatišwago. Ka mantšu a mangwe, e ka ba ditiro tša batho ke tšona tše di bakago phišo ya lefaufau ye e gatišwago? Re ka se bontšhe therešo ya se, eupša re ka šišinya gore ke tšona. Ka ge phišo ya lefase e ka ba le ditlamorago tše šoro maphelong a batho Lefaseng, re tšeela godimo kudu kgopolo ya phišo ya lefase go swara khomferentshe ye tee ya boditšhabatšhaba morago ga ye nngwe go ka laola ntšhetšo ya dikese tše di kgonago go swara phišo lefaufaung, eupša ga go katlego ye nnyane ye e šetšego e fihleletšwe.

English     Afrikaans     isiZulu    

Back to main concept page

← Previous concept    Next concept →