Help
GMO, sephedi se se hueditšwego ke dikarolwana tša leabela — Sesotho sa Leboa
Sephedi se se hueditšwego ke dikarolwana tša leabela goba go fetošwa ka dikorolwana tša leabela ke semela goba phoofolo ye “mpsha” ye e phelago yeo e dirilwego laporatoring ke boramahlale ka mokgwa wa tšhitišo ya ka boomo dikromosomo tše di phelago tša semela goba phoofolo. Dikromosomo go DNA ya sephedi se sengwe le se sengwe ke diproteine tše di rwalago boitšhupo bja leabela bja sephedi. Phetošo efe goba efe ya dikromosomo tša sephedi e se fetoša go ba sephedi se se fapanego (se “seswa”). Theknolotši ya GMO ga e akaretše phetošo ya dikromosomo tša sephedi se sengwe le se sengwe se segolo go hlola sephedi se segolo se se fetošitšwego – se ke se se diregago difiliming tša thutamahlale ye e sego ya kgonthe. Nneteng, dikromosomo tša materiale wa DNA wa diphedi tše dingwe le tše dingwe di a fetošwa gomme diphedi tše diswa di hlolwa go tšwa go DNA. Theknolotši ya GMO e sa le ye mpsha gomme e hlabolotšwe fela mengwageng ye masomepedi ya go feta. Go a belaetša ka boitshwaro ebile go sa tsoša dingangišano. Ditsebi tša ekolotši di hwetša theknolotši ya GMO e sa amogelege go felelela (bona “ekosentrisime” le “ratikologo”). Theknolotši ya GMO ga e ya swanela go kopantšhwa le mehuta ye meswa ye e lego gona ya go fapana ye e lekilwego nakong, ya go akanywa botse, ya go tswadiša le go bjala ka go phatlalatša bontši bja mehuta ya selo sa tlhago se se bego se thoma go dirwa phetogo (selo se se fetogago se se bego se sa letelwa) goba sa go fapana eupša sa go tswalana kudu le mehuta ya sephedi seo. Ditshepetšo tše tša mafelelo tša tlholo ya selo sa go fetoga le mehuta di ka ba di diregile tlhagong ntle le kamano ya motho. Go tloga kgalekgale batho ba hlotše (tswadišitše) mehuta ya dimela le diphoofolo tše di phelago. Go tloga ka bo-1950 borathutamahlale ba hlotšemehuta ye mentši ya dimela le diphoofolo tše di bago karolo ye kgolo ya temo ya go fapanafapana ya kgwebo lefaseng lehono. Tšweletšo ye kgolo, twantšho ya diji, twantšho ya komelelo le twantšho ya phefo ya mehuta ya dimela tša mabele ao a lemilwego dikarolong ka moka tša lefase lehono ka moka di tswadišitšwe goba fetošitšwe go tšwa go mehuta ye e phelago. Ka ntle le diphetogo tše re be re ka se kgone go fepa setšhaba sa lefase. Batsebi ba tikologo ga ba ganane le tlholo goba tswadišo ya dilo goba mehuta ka ntle le tšhitišo ya ka boomo ya dikromosomo tša diphedi dife goba dife, eupša ba ganana kudu le tlholo ya di-GMO. Ge e ba di-GMO di tla tsoga di amogetšwe ka kakaretšo, e sa le taba ye go sa ngangišanago ka yona.
