Help
koketšego ya letswai mobung — Sesotho sa Leboa
Tshepetšo moo matswai a a tologago (mehuta ye e itšego ya dilo tša khemikhale) a kgobelanago mobung. Ke bothata bjo bogolo bja tikologo dileteng tše di nago le klimate ye borutho, ya go oma ya monola. Meetse ka moka a tlhago – go akaretšwa meetse a ka tlase ga mobu – a na le dikelo tša go fapanafapana tša ditlhakantšhetšo tše di tologago tša khemikhale tše di bitšwago “matswai”. Ditlhakantšhetšo tše di akaretša letswai le le tlwaelegilego (NaCl), dikloraete tše dingwe, dikhapohaetrete le sodiamo ya salefate, kalsiamo le maknesiamo. Mobu wo montši gape o na le matswai a a tologago gomme ge meetse a ka tlase ga mobu a feta mobung wo bjalo, o nweletša a mangwe a matswai gomme go oketšega letswai. Moo klimate e lego borutho le go oma, meetse a moyafala go tšwa profaeleng ya mobu, eupša matswai a go tologa a šalela morago. Poeletšo ye nngwe le ye nngwe ya tshepetšo ye e oketša kgobelano ya letswai mobung go fihlela o sa hlwe o nonne gomme o se sa kgona go thekga go mela ga dimela. Nošetšo dileteng tše di sa lokago e dirile gore dimilione tša dihektare tša naga go ralala le lefase di se sa tšweletša le go hloka mohola. Dileteng tša go oma le tša monola nošetšo e bohlokwa go ka tšweletša dijo, eupša e swanetše go dirwa ka bohlale go ka boloka go nona ga mobu. Mohuta wa mobu le go ba gona ga letswai meetseng a nošetšo di swanetše go lekolwa gomme nošetšo e swanetše go dirwa ka tsela ye e ka se oketšego letswai mobung. Mobu ye e itšego ga e ya swanelwa go nošetšwa gomme meetse a a itšego ga a swanelwa go šomišwa go ka nošetša. Koketšego ya letswai mobung e direga lefaseng ka moka, eupša ka lebaka la go oma ga yona, Afrika e itemogela kudu bothata bjo. Go a kgahliša go ela hloko gore dilete tše kgolo, tša kgokolo tša koketšego ya letswai di gona didibeng ka moka (didiba tše di dirilwego maganateng go ka kga meetse go tšona, gomme mafelo a mohlaka moo meetse a go ela ka bolokologi a kago hwetšwa gona) Leganateng la Sahara. Mo mafelong a ka moka tafola ya meetse a kgauswi kudu le bogodimo bjoo meetse a kago ntšhwa ka didiba tše di sa išego fase gomme mengwaga ye diketekete batho ba be ba šomiša dilete tše go bjala dibjalo ka gobane go be go kgonega go nošetša naga ye e dikologilego methopo ye ya meetse. Matšatšing a lehono bontši bja mafelo a ga a sa na le ka semela ka lebaka la go ba gona ga letswai mobung. Meetse a sa le gona, eupša mobu o na le letswai le le ntši moo e lego gore ga go na semela se se ka melago go wona. Seswanšho sa kgale sa sediba ke sela sa sethokgwa sa mehlare ya mepalema le mahlaka a go dikologa mothopo wa meetse moo moriti, dijo le meetse di kago ipshinwa ka tšona ka gare ga leganata la makgwakgwa, la go oma, la go fiša, la go se phele. “Sediba leganateng” e šetše e le seema se se šomišwago gantši. Ka bomadimabe, didiba tšela tša go kgahliša ga di sa le gona gomme e se kgale ga go sa tlo ba le motho yo a ka go hlwa a kwešiša seema se.
