Help
khudugo — Sesotho sa Leboa
Go huduga ga batho go tšwa lefelong le tee go ya go le lengwe. Go na le mehuta ya go fapanafapana ya go huduga gomme mongwe o swanetše go fapantšha wo mongwe go tšwa go wo mongwe go ka kgona go lekola kgonagalo ya ditlamorago tša nako ye kopana le nako ye telele ya tshepetšo. Gantši go huduga go ra gore batho ba šuthiša bodulo (lefelo moo ba dulago) go tšwa lefelong le tee go ya go le lengwe gore ba kgone go yo dula fao nako ye telele. Eupša go tlwaelegile go batho go ya go dula lefelong le lengwe nako e kopana bjalo ka mengwaga ye mmalwa. Batho ba bangwe ba hudugela mafelong a mangwe nako ye e ka se hlalošwego gomme ba tla boela morago dileteng tša magae a bona a setlogo mafelelong a nako lefelong le lengwe. Go huduga go gongwe le go gongwe ga nako ye kopana, bjalo ka ketelo ya baeti, ka nako ye nngwe go bonwa bjalo ka “go huduga”, le ge e le gore boeti ga bo bonwe bjalo ka “go huduga”. Mohuta wo mongwe wa go sepela o gantši o bonwago bjalo ka go huduga, ke go tshela mollwane ga leleko le le tee la lapa go yo šoma dikgwedi tše 11 ka ngwaga nageng ye nngwe, gomme a boela morago legaeng la gagwe kgwedi e tee goba tše pedi, pele a boela morago go naga ye a hudugetšego go yona (bona “mofaladi”) go yo šomela tšhelete. Lebaka leo mohuta wo wa go sepela gantši o bonwago bjalo ka go huduga ke gobane ba lapa la mošomi ba šala morago gomme mošomi ka boyena ga a ikemišetša go yo dulela sa ruri nageng ye a šomago go yona. Mohlala wa mohuta wo wa tshepelo ya batho ke dipalo tše ntši tša bašomi ba bafaladi go tšwa Zimbabwe, Malawi, Mozambique, Angola, Kenya, Democratic Republic of Congo, Somalia le palo ya dinaga tše dingwe tša Afrika bao ngwaga ka ngwaga ba hudugelago ka Afrika Borwa ka gobane ga go na menyetla ya mošomo dinageng tša gabobona. Go huduga go ka ba “go direga ka gare”, ke go re, batho ba sepela tikologong e tee nageng ya gabobona go ya go ye nngwe nageng ye tee. Go ba setoropo go wela ka tlase ga legoro la khudugo. Mabakeng a mangwe, batho ba ya nageng ye nngwe ka maikemišetšo a a feletšego a go se sa boela morago dinageng tša gabobona tša setlogo; se se bitšwa go hudugela ka ntle (goba phalalelo). Go na le mabaka a mantši a gore batho ba huduge, gomme mehuta ye mebedi ya go fapana ya mabaka e a hlalošwa, e lego mabaka a go kgorometša le mabaka a go goga. Lebaka la mathomo le akaretša ntwa, tlala le go bolawa ke tlala, peakanyo setšhabeng, kgethollo ya semorafe, dikgogakgogano magareng ga dihlopha tša mokgatlo o tee wa dipolitiki, bohloki le go se kgone go ka iphediša. Ge bafaladi ba sepela bjalo ka dihlopha tša malapa go ka phološa bophelo goba ditho tša mmele, gabotsebotse ba a tšhaba, gantši ga ba rwale dokumente efe goba efe, ga ba na dithoto gomme ba bonwa bjalo ka bafaladi. Go huduga ka mabaka a go goga gantši go hlohleletša ke tšhelete. Ge naga ya gabobona e sa fe badudi ba yona monyetla wa go ka iphediša goba go humana mošomo wa go golela, batho ba hudugela nageng ye nngwe. Mabaka a go “kgorometša” le a go “goga” gantši ga a bonolo go a fapantšha. Ga bjale, batho ba bantši go tšwa dinageng tša go fapanafapana tša Afrika ba falalela Afrika Borwa le go tsena ka nageng – semolao goba ka mo go sego molaong – ka mabaka a ekonomi goba politiki (bona “mofaladi”). Mo ba humana mošomo goba tsela ya go ka kgona go iphediša, selo se go bego go le boima go ka se dira dinageng tša gabobona. Ka go realo go huduga ga bona go bakwa ke bobedi mabaka a “go kgorometša” le mabaka a “go goga” gomme ga go kgonege go ka bontšha gore ke afe a mabaka a mabedi a a bakago se. Phalalelo (“go falalela”) go ka ba le ditlamorago tše kgolo go palo ya batho (bona “datha ya dipalo tša setšhaba” le “diphiramiti tša setšhaba”) ya setšhaba. Le ge palo ya pelego kua Ditšhabakopano tša Amerika (USA) e le fase kudu bjalo ka ditšhaba tša go huma, tša, Bodikela bja Yuropa, kelo ye kgolo ya setšhaba ya ngwaga ka ngwaga ya USA e godimo lefaseng. Lebaka ke gore batho go ralala le lefase ba leka go, gomme gantši ba a atlega, ka ya USA ka lebaka la menyetla ya ekonomi le ditšhelete ye e e abago.
