go wela fase, go šutha ga mokgobo — Sesotho sa Leboa

Go wela fase, go kgerega goba go gogoba ga marathana a maswika goba magogodi (bona “kgogolego”). Go na le ditsela le mabaka a mantši a gore se se direge, eupša mabaka a bohlokwa ao a bakago se ke maatlakgogedi, go feta khutlo ya go dula, go rwala le thapišo ya meetse. Mokgobo wa magogodi – wo e ka bago materiale wo o beakantšwego, bjalo ka ditšhila tša moepo, goba dimateriale tše di sa beakantšhwago bjalo ka magogodi a lehlwa di tla kgobokana gomme tša tla tša dula ka diseloupu tša ka thoko di bopile khutlo ye e itšego ya go ya go phekagana. Khutlo ye ke khutlo ya go dula. Go dimateriale tša tlhago (bjalo ka magogodi) khutlo ya go dula gantši e ka tlase ga 35˚. Go diseloupu tša ka thoko khutlong ye e namelelago, mokgobo o tla wa gomme wa tla wa dula ka mathoko ka seloupu sa tikree ye nnyane. Thapišo ya meetse ya materiale, ka nnete, e bohlokwa. Bapetša mokgobo wa mohlaba wo o agilweng ka mohlaba wa go oma lewatleng, go wo o agilwego ka mohlaba wa go thapa – wa go oma o tla ba mokgobo wa go namelela go feta wa go thapa. Ngwana yo monnyane a ka kgona go dula mokgobong wa mohlaba wa go oma ntle le go o wiša, eupša ngwana yoo a ka wiša mokgobo wo o agilwego ka mohlaba wa go thapa. Ngwana ke “morwalo”, ke boima bjo mokgobo o kago emelana le bjona ntle le go wa. Ngwana o mokoto a ka kgona go wiša mokgobo wa mohlaba wa go oma. Meetse a a tšhelwago mokgobong wa mohlaba wa go oma gape a ka wiša mokgobo go ba mokgobo wa phaphathi, a laetša gore thapišo ya meetse ke lebaka le bohlokwa kudu maatleng a seloupu. Le ge maatlakgogedi a le bjalo, phetogo go boemo bja thapišo goba morwalo wo o beilwego go materiale, e tla baka phetogo go khutlo ya go dula ya mokgobo gomme wa dira gore mokgobo wa materiale o thelele, o gogobe goba o we le semeetseng. Go wa ga maswika, go kgerega ga mobu le go ela ga leraga ke ditiragalo tša tšhoganetšo, tša kapejana tšeo gantši di bolayago batho le go senya dithoto. Sebopegong sa rena sa bophelo sa sebjalebjale, seo se fetošitšwego gape sa ekonomi, go se hwe matwa ga ditshepetšo tša tlhago tša tshepetšo ya mokgobo ga go tšeelwe hlogong, gomme ka dinako ka moka batho ba lahlegelwa ke maphelo. Mo gongwe mohlala wo o tsebegago wa tshepetšo ya mokgobo wo o bolailego batho ke tiragalo ya Aberfan kua Wales, Great Britain, ge mokgobo wa ditšhila tša moepo o e wa ka 1966 gomme mokgobo wa ditšhila tša moepo tše di thapilego kudu o aparela sekolo sa kgauswi o khupetša barutwana le barutiši ka tšhologo e tee fela. Afrika Borwa le yona e na le mehlala ya yona ya tshepetšo ya mokgobo ya kapejana, ya tobo gape gantši ya manyami a antropotšeniki (ya ditiro tša batho). O mongwe wa ditsela tša go tsebega tšaditiragalo lefaseng ke Tsela ya Ntlhora ya Chapman go dikologa nkasehlakahlaka ka borwa bja Cape Town. Tsela e agilwe ka go ripa diseloupu tša go namelela tša nkasehlakahlaka, gomme e ferehla maatla a tlhago ya diseloupu gomme go wa ga maswika ke ditiragalo tše di tlwaelegilego tseleng. Ditšhelete tše ntši kudu di šetše di šomišitšwe go thibela maswika go wela tseleng, gomme morago ga dipula tše maatla tsela gantši o na le go tswalelwa matšatši a mmalwa go phema dikotsi le go tloša magogodi tseleng. Sebopego se se phelago se le gona sa mokgobo wa go senya ke go kgerega ga mobu, e lego go kgeregela fase ka go nanya, go tšwela pele ka go nanya ga mobu go ya fase seloupung se se sa išego sa go ka ba ditikree tše tharo (3˚). Se ka mo go feletšego ke tshepetšo ya tlhago, eupša ditiro tša batho bjalo ka go rua diphoofolo le tšweletšo ya dibjalo go ka oketša tshepetšo gomme go dira gore mafelo a mantši a naga ye e nonnego a se be le tšweletšo.

English     Afrikaans     isiZulu    

Back to main concept page

← Previous concept    Next concept →